Con người, giai thoại
Mưu lược Motonari
Mōri Motonari được đánh giá là mưu lược gia tài ba nhất thời Sengoku, không chừa bất cứ thủ đoạn nào để giành thắng lợi về tay mình. Đánh trận, ám sát, mua chuộc, hôn nhân, ly gián,… Motonari đều tỏ ra lão luyện ở mọi mặt. Vì vậy chỉ trong một đời mà Motonari đã gây dựng nên một lãnh địa rộng lớn ở vùng Chūgoku (phần lớn lãnh thổ có được là khi đã bước vào tuổi già) nên ông được mệnh danh là “Sengoku Daimyō duy nhất ở phía Tây”. Motonari giỏi nhất ở mặt dùng kế ly gián, ngụy tạo tin tức để chia rẽ thế lực đối phương. Trong trận Yamajō và trận trên đảo Itsuku, Motonari cũng dùng cách này để thắng lợi.
Điểm đặc trưng trong sách lược của Motonari là chuẩn bị chu đáo, thực hiện đến nơi đến chốn và chỉ diễn ra trong thời gian rất gắn, không rườm rà, vì vậy không bị chung quanh phản đối và dễ dàng thành công. Ngoài mặt sách lược, Motonari còn cho thấy đầu óc tính toán bạt quần của mình ở mặt thủ đoạn chính trị. Điều này thể hiện qua việc hôn nhân, làm con nuôi của hai con trai là Motoharu và Takakage.
Mōri Motonari được gọi là một trong ba mưu tướng giỏi nhất vùng Chūgoku cùng với Amago Tsunehisa ở xứ Izumo và Ukita Naoie ở xứ Bingo.
Họ Mōri chỉ mong bảo toàn lãnh địa, không trông mong đoạt thiên hạ
Motonari vốn xuất thân chỉ là một Kokujin ở địa phương, dần leo lên vị trí Daimyō và thấy rõ hai họ Amago, Ōuchi vốn là gia chủ của mình, chỉ vì mong đoạt thiên hạ mà cuối cùng lâm vào cảnh diệt vong. Và Motonari chỉ áp chế được toàn vùng Chūgoku sau khi đã về già, nhận thấy rằng khó lòng mở rộng lãnh địa hơn nữa trong đời mình nên đã khuyên bảo các con trai nên giữ vững cơ nghiệp đã gây dựng nên, đừng mang tâm tranh đoạt thiên hạ.
Một lý do nữa khiến Motonari đi đến chủ trương vừa thực dụng, vừa bảo thủ là chỉ dốc toàn lực giữ gìn cơ nghiệp, không vọng tưởng chuyện mở rộng lãnh thổ thêm nữa là tuy đã cai quản được toàn xứ Aki nhưng bên dưới họ Mōri còn rất nhiều Kokujin, lãnh chúa địa phương tuy mang tiếng là gia thần nhưng lại đứng ở vị thế đồng đẳng với họ Mōri.
Di ngôn của Mōri Motonari để lại cho con cháu đại ý nói rằng: “kẻ nắm thiên hạ, dù có vinh hiển phú quý thế nào đi nữa cũng chỉ được vài đời, rồi sau cũng sẽ lụi tàn dần. Vì vậy thay vì lập chiến công hiển hách, gây dựng bá nghiệp trong một đời thì chi bằng chia toàn lãnh thổ Nhật Bản thành năm phần, chiếm một phần và giữ vững nó để truyền mãi vinh hoa cho con cháu đời sau”.
Giai thoại ba mũi tên
Một ngày nọ, Motonari cho gọi ba người con là Takamoto, Motoharu và Takakage lại bên giường, bảo họ bẻ một mũi tên. Ba người đều bẻ gãy dễ dàng, rồi Motonari lại bảo các con thử bẻ ba mũi tên đã bó lại với nhau thì không ai bẻ gãy được. Motonari giải thích rằng một mũi tên tuy dễ gãy nhưng khi hợp lại với nhau thì sẽ tạo nên sức mạnh phi thường. Ông dùng hình ảnh ba mũi tên để kêu gọi tinh thần đoàn kết trong gia tộc, giữa các huynh đệ trong nhà.
Giai thoại này rất nổi tiếng và được đạo diễn Akira Kurosawa lấy làm đề tài trong bộ phim để đời của ông, “Ran”.
(Nếu chuyện này xảy ra trước khi Motonari lâm chung thì lúc đó trưởng nam của ông đã không còn, nên câu chuyện là vô lý. Nếu chuyện này xảy ra trước đó nữa thì nảy sinh nghi vấn, rằng liệu một người ở tuổi thanh xuân có bẻ gãy được ba mũi tên tre hay không. Vì vậy có thuyết cho rằng câu chuyện này chỉ là sáng tác của hậu thế và chỉ có ý nghĩa ẩn dụ chi lời dạy dỗ của Motonari đối với con cháu trong tập di huấn “Sanshi kyōkunjō” mà thôi.)
Giai thoại Motonari viếng đền thờ
Mōri Motonari trước khi làm lễ thành nhân (Gempuku), một lần nọ cùng gia thần đến viếng đền thờ
Hyakuman Isshin
Câu chuyện về tấm bia đá khắc bốn chữ Hán Hyakuman Isshin (bách vạn nhất tâm) khi xây dựng thành Yoshidakōri Yamajō cho thấy rằng Mōri Motonari rất đề cao tính đoàn kết trong gia tộc và các con dân của mình. Thực tế, việc cai trị vùng Chūgoku của họ Mōri có phần hợp tác không nhỏ của các Kokujin, lãnh chúa địa phương trong vùng.
+ Trước khi mất khá lâu, Motonari đã lo lắng về tài năng của người kế nghiệp mình, cháu đích tôn Terumoto nên đã lệnh cho bọn Motoharu, Takakage, Fukubara Sadatoshi và Kuchiba Michiyoshi theo phò tá Terumoto.
+ Trong suốt cuộc đời, Motonari nhận được sự giúp đỡ rất nhiều từ phía họ tộc. Ông được chính thất Mōkyū (mất sớm), kế thất Nomi no Ōkata, trắc thất họ Miyoshi cùng các con trai ưu tú giúp đỡ, hỗ trợ liên tục trong phần đời của mình. Đến năm 71 tuổi, Motonari vẫn còn sinh con, và sau khi ông mất thì các con trai trở thành trụ cột chính của họ Mōri.
+ Trong tập xướng ca đường sắt (Tetsudō Shoka) được sáng tác vào thời Meiji, có đoạn tán dương Mōri Motonari (ở phần
“Mōri Motonari dựng thành trên đảo này
Diệt cừu địch của chúa là Sue Harukata
Là tấm gương sáng trong các gia thần võ tướng”
(nguyên văn: Mōri Motonari kono shima ni shiro wo kamaete Kimi no teki Sue Harukata wo chūseshiha nokosu bushin no kagami nari)
+ Motonari thường dạy cho con trưởng Takamoto rằng “chiến thuật và chiến lược là tất cả” . Ngoài việc để lại ấn tượng mạnh mẽ trong vai trò một võ tướng, Motonari còn nổi tiếng là một văn nhân trí thức. Sinh thời, ông sáng tác nhiều bài thơ và sau này được in trong tập thơ “Shunkashū” (tập thơ sương mùa xuân). Câu thơ từ giã cuộc đời của Motonari được nhiều người biết đến, đại ý rằng (chỉ dịch ý, không chuyển vần):
Vui thay khi có bằng hữu
Hôm nay cùng ngồi ngắm hoa
Niềm vui không sao tả xiết
Càng nhiều tình, hoa càng vui
Nhưng cùng ngắm hoa hôm nay
Không có người bạn hôm qua
Hương sắc anh đào cũng khác lạ
Đó là niềm vui có bằng hữu trong mắt tôi
Hay là hoa cũng đang hoan hỷ
…
(Nguyên văn: Tomo wo ete naozo ureshiki Sakura no hana sakujitsu ni kawaru kefu no irokaha)
Bài thơ này do Motonari ngâm trong hội ngắm hoa anh đào (hanami) trước khi mất ba tháng, được nhiều người biết đến và nói lên tài thi ca của ông.
+ Phụ thân là Mōri Hiromoto cùng huynh trưởng Okimoto đều qua đời sớm vì rượu độc nên Motonari không bao giờ uống rượu. Sau này ông còn để lại thư giáo huấn người cháu là Terumoto với nội dung khuyên nên kiêng rượu. Tuy nhiên bản thân Motonari lại rất thích uống rượu ngâm thảo dược.
+ Motonari là người luôn được vận may mĩm cười. Trong suốt cuộc đời mình, bất hạnh duy nhất đối với ông chính là việc người con trưởng, Takamoto mất sớm. Khi hay tin con trai mất, Motonari đổ vật ra, khóc suốt ba ngày ba đêm. Sau này ông còn sinh tật, thường lẩm bẩm rằng “tao muốn chết sớm để tới chỗ thằng Takamoto”.
+ Chịu ảnh hưởng mạnh từ dưỡng mẫu Sugino Ōkata, mỗi buổi sáng Motonari đều siêng năng hướng về phía mặt trời mà niệm Phật. Dựa theo ký sự của Luís Fróis, nhà truyền giáo dòng Tên người Bồ Đào Nha thì bản thân Motonari là tín đồ của Ikkōshū, một phái Phật giáo chủ trương lấy việc niệm danh hiệu đức Phật A Di Đà làm gốc. Phái Ikkōshū đương thời khác với phái Jōdo Shinshū (Tịnh Độ Chân Tông), tuy nhiên việc Motonari chịu ảnh hưởng mạnh từ Phật giáo là việc xác thực. Ông tỏ ra gay gắt khi tiếp xúc với các giáo sĩ phương Tây và không có mấy hảo cảm đối với đạo Cơ đốc.
+ Motonari là một người rất hay viết và để lại rất nhiều thư từ. Năm Meiwa thứ 4 (1767), trong tập thi huấn của họ Mōri được biên soạt, người ta tìm thấy chừng 30 câu giáo huấn của Motonari nằm la liệt khắp sách. Tập giáo huấn mà Motonari gửi cho các con trai, thuyết giảng về tình đoàn kết giữa các huynh đệ vào năm Kōji thứ 3 (1557) có bề rộng tới 2.85 mét với cùng nội dung tương tự. Vì thế mà nhiều nhà nghiên cứu lịch sử Nhật Bản, nghiên cứu văn thư như Yoshimoto Kenji đều cho rằng thư từ của Mōri Motonari rất dài dòng. Theo nhà nghiên cứu Yoshimoto Kenji thì có lẽ Motonari là người từng trải đời nên rất hay thuyết giáo kẻ khác.
+ Mōri Motonari có tài nhìn người. Akechi Mitsuhide trong thời kỳ còn phiêu bạt giang hồ, trau dồi võ nghệ có đến tìm Motonari để theo phục vụ. Motonari thấy được hung tướng trên khuôn mặt của Akechi, sợ hậu họa sau này nên ban cho nhiều tiền bạc rồi đuổi đi. Theo đánh giá của Motonari thì Akechi là người “tài trí minh mẫn, dũng khí có thừa. Nhưng dung mạo trông như con sói ngủ, hỷ nộ đều lộ cốt ra ngoài nên tinh thần thường không an định”. Sự thật, sau này Akechi theo phò tá Oda Nobunaga rồi phản lại chủ, tự chuốc họa vào thân. Một lần khác có Yamamoto Kansuke cũng đến tìm Motonari xin theo, Motonari cho rằng Kansuke có tướng gian nên đã đuổi đi.
Đường quan chức của Mōri Motonari
Ngày 25 tháng 9 năm Bunkyū thứ 2 (1533): nhậm vị jugoi no ge, ngày 28 tháng 9: nhậm quan Umetō.
Ngày 15 tháng 2 năm Eiroku thứ 3 (1560): thăng lên chức jushii no ge. Đổi thành Mutsu no kami.
Ngày 12 tháng 8 năm Eiroku thứ 4 (1561): Bakufu Shōbanshū.
Ngày 18 tháng 5 năm Eiroku thứ 5 (1562): thăng lên chức jushii no jō, đổi thành Mutsuno no kami Jogen.
Ngày 14 tháng 2 năm Genki thứ 2 (1571): qua đời, thọ 75 tuổi.
Năm Genki thứ 3 (1572): được truy tặng jusan’i.
Ngày 2 tháng 4 năm Meiji thứ 41 (1908): được truy tặng Shōichii.
Hệ phả
Cha: Mōri Hiromoto
Mẹ: phu nhân Fukubara (con gái của Fukubara Hirotoshi)
Kế mẫu: Sugino Ōkata
Các huynh đệ: Mōri Okimoto, Aiō Mototsuna, Kitanari Katsu, Mitsuki Genji.
Chánh thất: Mōkyū (con gái của Kikkawa Kunitsune)
Các con với chánh thất:
+ Trưởng nữ (không rõ tên, bị họ Takahashi giữ làm con tin, sau bị họ này sát hại)
+ Mōri Takamoto
+ Kikkawa Motoharu
+ Kobayakawa Takakage
+ Goryū no Tsubone
Kế thất: Nomi no Ōkata (con gái của Nomi Takaoki)
Các con với kế thất:
+ Hoida Motokiyo
+ Amano Motomasa
+ Mōri Hidekane (Kikkawa Hidekane)
Trắc thất: họ Miyoshi, họ Yada.
Các con với họ Miyoshi:
+ Mōri Motoaki
+ Izuha Mototomo
+ Suetsugu Motoyasu
Các con với họ Yada:
+ Ninomiya Naritoki
Các cháu:
+ Mōri Terumoto
+ Mōri Hidemoto
+ Kikkawa Motonaga
+ Mōri Motouji
+ Kikkawa Hiroie
+ Shishido Motohide
Mười tám tướng của họ Mōri
+ Kobayakawa Takakage
+ Kikkawa Motoharu
+ Shishido Takaie
+ Amano Takashige
+ Yoshimi Masayori
+ Kodama Naritada
+ Katsura Motozumi
+ Fukubara Sadatoshi
+ Kuchiba Michiyoshi
+ Shiji Hiroyoshi
+ Akagawa Motoyasu
+ Awaya Motohide
+ Watanabe Hajime
+ Kumagai Nobunao
+ Kunishi Motosuke
+ Awaya Motochika
+ Iida Motochika
+ Inoue Motokane
Các thành do họ Mōri chiếm giữ
Xứ Aki:
+ Yoshidakōri Yamajō
+ Tajihi Sarugatake
+ Mibu
+ Funayama
+ Nagami Yama
+ Miiri Takamatsu
+ Tokonoyama
+ Yagi
+ Koi
+ Satō Kanayama
+ Sakurao
+ Kusatsu
+ Miyao
Xứ Bingo:
+ Takayama
+ Nii Takayama
+ Mihara
+ Hata Kaeshiyama
Xứ Bitchū:
+ Bitchū Takamatsu
+ Bitchū Matsuyama
Xứ Sūo:
+ Kōnomine
Xứ Nagato:
+ Katsuyama
Xứ Izumo:
+ Gassan Toda
+ Mitōya
Xứ Iwami:
+ Yamabuki
+ Fukumitsu
+ Masuda
+ Tsuwano
Xứ Buzen:
+ Moji
+ Buzen Matsuyama
Xứ Chikuzen:
+ Tachibana Yama
Các thành khác:
+ Tottori
+ Kōzuki
Các trận đánh chủ yếu
Các trận đánh lớn nhỏ mà Mōri Motonari từng tham gia khi còn sống lên đến trên 200 qua các tư liệu, ghi chép chính thức. Đây là một con số khổng lồ không chỉ đối với một nhân vật sống trong thời đại Sengoku ở Nhật Bản mà còn là một điều hiếm hoi trong các ghi chép về các anh hùng trên Thế giới.
+ Trận Arita Nakaite
+ Trận Kagamiyama
+ Trận thành Satō Kanayama
+ Trận thành Yoshidakōri Yama
+ Trận thành Gassan Toda
+ Trận Funokuzure
+ Trận Oshikibata
+ Trận trên đảo Itsuku
+ Bōchō Keiryaku
+ Trận Oshibara kuzure
+ Trận Gōrozaka
+ Chiến dịch xuất binh đến Iyo
+ Trận thành Tachibana
+ Loạn Ōuchi Teruhiro
+ Trận Fubeyama
Hình tượng Mōri Motonari trong văn hóa đại chúng
Tiểu thuyết:
(tên trong ngoặc là người soạn tạm dịch)
+ Mōri Motonari (tác giả Yamaoka Sōhachi)
+ Yamagiri (sương núi, tác giả: Nagai Michiko)
+ Motonari, soshite Onna tachi (Motonari và những người đàn bà, tác giả: Nagai Michiko)
+ Hadō no washi Mōri Motonari (con đại bàng bá đạo Mōri Motonari, tác giả: Furukawa Kaoru)
+ Mōri Motonari to sono jidai (Mōri Motonari và thời đại của ông, tác giả: Furukawa Kaoru)
+ Mōri Motonari to Sengoku Bushōtachi (Mōri Motonari và các võ tướng thời Sengoku, tác giả: Furukawa Kaoru)
+ Mōri Motonari (tác giả: Dōmon Fuyuji)
+ Mōri Motonari (tác giả: Tani Kōsei)
+ Mōri Motonari (tác giả: Tokunaga Shin’ichirō)
+ Mōri Motonari (tác giả: Matsunaga Yoshihiro)
+ Mōri Motonari (tác giả: Sakaki Yamajun)
+ Mōri Motonari Hideyoshi, soshite Ieyasu ga ifushita otoko (Mōri Motohide, người khiến Hideyoshi và Ieyasu sợ hãi, tác giả: Sakaiya Taichi)
+ Mōri Motonari Chiryaku ni taketa saigoku no hasha ( Mōri Motonari, bá vương mưu trí miền Tây, tác giả: Wada Kyōtarō)
+ Mōri Motonari to Sue Harutaka (Mōri Motonari và Sue Harutaka, tác giả: Yamamoto Issei)
+ Kōten ha Kichijitsu (xấu trời là ngày tốt, tác giả: Baba Seiji)
+ Chishō Mōri Motonari, shōri no hoteishiki 99 (Tri tướng Mōri Motonari, phương trình giành thắng lợi 99, tác giả: Fujita Hironori)
+ Motonari gunki Rekishi shōsetsu (quân ký Motonari, tiểu thuyết lịch sử, tác giả: Sakurada Shin’ya)
+
+ Ware, tenka wo nozomazu (ta không cầu được thiên hạ, tác giả: Watanabe Toshimitsu)
Mōri Motonari xuất hiện trong vai phụ:
+ Yamagiri Mōri Motonari no tsuma(sương núi, thê tử của Mōri Motonari, tác giả: Nagai Michiko)
+ Kikkawa Motoharu, Mōri wo sasaeta yūshō (Kikkawa Motoharu, dũng tướng trụ cột của họ Mōri, tác giả: Hamano Takuya)
+ Amago Tsunehisa, Mōri ga idonda Chūgoku no otoko (Amago Tsunehisa, cường giả vùng Chūgoku, đối thủ của Mōri, tác giả: Nakamura Seishirō)
+ Sue Harukata (tác giả: Kaionji Chōgorō)
+ Kobayakawa Takakage, Mōri wo sasaeta chibō no shō (Kobayakawa Takakage, tướng mưu trí trụ cột của họ Mōri, tác giả: Nomura Toshio)
Mōri Motonari trong phim truyền hình (Terebi Dorama):
+ Tsuruhime denki (1993)
+ Mōri Motonari (NHK Taiga Drama, 1997)
Mōri Motonari trong game
+ Mōri Motonari, chikai no san’ya (Mōri Motonari, 3 mũi tên ăn thề, hãng Kōei,1997. Lồng tiếng: Tanaka Hideyuki)
+ Sengoku Basara (hãng Capcom, 2009. Lồng tiếng: Nakahara Shigeru)
+ Sengoku Musō 3 (hãng Kōei, lồng tiếng: Ishikawa Hideo)
+ Saikoku no otoko (hãng Tsukuda Hobby, 198x)
DVD
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bản đầy đủ DVD-BOX, tập 1 (NHK Enterprise, 2005, thời lượng 1260 phút)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bản đầy đủ DVD-BOX, tập 2 (NHK Enterprise, 2005, thời lượng 1080 phút)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bản tổng hợp (NHK Enterprise)
Băng VHS
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 1 (NHK Enterprise)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 2 (NHK Enterprise)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 3 (NHK Enterprise)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 4 (NHK Enterprise)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 1 (NHK Enterprise)
+ Mōri Motonari, NHK Taiga Drama bộ 4 tập (NHK Enterprise)
Liên kết ngoài
Trang chủ của bảo tàng Mōri Motonari
No comments:
Post a Comment